ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Αγίου Δημητρίου

Πρότυπο ζωής

Φίλης Ν.

Ημερομηνία δημοσίευσης: 30/03/2012, avgi.gr

Στην Ιταλία με τον Ενρίκο Μπερλίγκουερ τον Ιανουάριο του 1984

Γεννημένος τις παραμονές του πολέμου, παιδί ΕΑΜικής - αριστερής οικογένειας, ο Γιάννης αισθανόταν ότι μπήκε στο κίνημα με το νανούρισμα της Αντίστασης. Αυτό το βίωμα, συνυφασμένο με αγωνιστικές εξάρσεις και απροσδόκητες ήττες, διαμορφώνει το αγωνιστικό παράδειγμα ζωής, μισού αιώνα, στην αρχή για τον νεολαίο αριστερό και κατόπιν για τον συνειδητοποιημένο κομμουνιστή ηγέτη. Με σταθερότητα στις αξίες του σοσιαλισμού, αλλά και με αμφιβολίες για τα στερεότυπα και τα δόγματα. Ο Γιάννης υπήρξε ένας από τη "μετέωρη γενιά", τους Λαμπράκηδες, που δεν πρόλαβε να συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις της ήττας του Εμφυλίου και έπεσε πάνω στη διάψευση και την ήττα της δικτατορίας, "σάντουιτς" ανάμεσα στη δρακογενιά της Αντίστασης και στην ευκόλως δικαιωθείσα γενιά του Πολυτεχνείου.
Η εκλογή του Μπανιά ως γραμματέα του ΚΚΕ Εσωτερικού συνοδεύτηκε με προσδοκίες για βαθύτερη ανανέωση του εγχειρήματος της ανανεωτικής - κομμουνιστικής Αριστεράς, που ισοδυναμούσαν με σαφέστερη διευκρίνιση του ιδεολογικού στίγματος: απόρριψη του σοβιετικού μοντέλου, συνείδηση ότι ο σοσιαλισμός θα είναι δημοκρατικός ή αλλιώς δεν θα υπάρξει, αντιδιπολική διεθνή τοποθέτηση, αριστερή ευρωπαϊκή στρατηγική, δημοκρατική σχέση - αυτονομία με τα κινήματα, δημοκρατική λειτουργία του κόμματος. Και στα καθ' ημάς, απογαλακτισμό της Αριστεράς από τον λαϊκομετωπισμό, δηλαδή από την ιδεολογική δορυφοροποίηση της Αριστεράς στο ΠΑΣΟΚ. Και αργότερα συνειδητοποίηση ότι έκλεισε ο κύκλος της ΕΑΜογενούς Αριστεράς και η συγκρότηση της Αριστεράς του 21ου αιώνα προϋπέθετε νέα κοινωνικά υποκείμενα στη βάση νέων κοινωνικών αντιθέσεων, δηλαδή επιστροφή της πολιτικής Αριστεράς στην πρωτογενή μήτρα, στην κοινωνία.
Αυτή η πορεία μεγάλων τομών και συνεχών επαναστάσεων μέσα στο ανανεωτικό κομμουνιστικό κίνημα προϋπέθετε συγκρούσεις. Συχνά δεν συγχρονιζόταν με τις ωριμάνσεις μιας κοινωνίας που απότομα απολάμβανε τις ικανοποιήσεις του κρατικοδίαιτου - κομματικοκεντρικού ευδαιμονισμού. Κυρίως όμως αναδείκνυε με επείγοντα τρόπο αιτήματα για έναν "νέο σοσιαλισμό" και μια νέα πολιτική ηθική της Αριστεράς, σε μια περίοδο (από τη δεκαετία του '80) που διεθνώς την πρωτοβουλία των κινήσεων δεν είχε πλέον η Αριστερά, αλλά η επιθετική νεοφιλελεύθερη ανασυγκρότηση του καπιταλισμού - με την ιδιομορφία της ΠΑΣΟΚικής ετεροχρονισμένης μετάλλαξης στη χώρα μας.
Είχαμε, άραγε, συνείδηση αυτών των αδήριτων αντικειμενικών πραγματικοτήτων, που απλώνονταν στο "μεγάλο ταμπλό", όσοι από το ΚΚΕ Εσωτερικού και τον Ρήγα (όχι πάντοτε με την αναγκαία προετοιμασία) επιχειρούσαμε να θέσουμε τα νέα προβλήματα υπερασπιζόμενοι την αριστερή πολιτική ως σύνθεση αξιών και προτάσεων και όχι ως αποϊδεολογικοποιημένη τεχνική διαχείρισης; Τελικώς η μάχη για το "Κ", που το 1986 έφερε το πρόωρο τέλος του ΚΚΕ Εσωτερικού, σε μια περίοδο που η άνοδος του Γκορμπατσόφ και τα αδιέξοδα στις Ανατολικές κοινωνίες εξ αντικειμένου δικαίωναν το ανανεωτικό διάβημα, υπήρξε ταυτοχρόνως το πρελούδιο αλλά και η ελεγεία μιας όμορφης, πλην όμως απελπισμένης, αριστερής προσπάθειας. Η μάχη για το "Κ" δεν αφορούσε στενά το κομμουνιστικό "Κ", αλλά και το "Κ" των κινημάτων, ευρύτερα το "Κ" μιας κοινωνίας που επιμέναμε ότι έπρεπε να αλλάξει.
Από τις κεντρικές φυσιογνωμίες αυτής της προσπάθειας, που αντιστάθηκε στα πρόδρομα σχέδια αποϊδεολογικοποίησης και ρευστοποίησης της Αριστεράς, υπήρξε ο Γιάννης. (Να μνημονεύσουμε και τον Άγγελο Ελεφάντη, μια εντελώς διαφορετική περίπτωση διανοούμενου ηγέτη. Και οι δυό τους όμως είχαν τη δύναμη του παραδείγματος της ζωής τους).
Ο Γιάννης πλήρωσε ακριβά την επιμονή στις αριστερές αρχές του. Αρνήθηκε να εκμεταλλευτεί τις περιστάσεις, με πιο χαρακτηριστική την ιστορία της συγκυβέρνησης του 1989, με την οποία διαφώνησε, αλλά δεν συμψήφισε την αριστερή αγωνία του με τις μεθοδεύσεις και τα προσκλητήρια του ΠΑΣΟΚ.
Ο Γιάννης υπήρξε προσωπικότητα με συνείδηση της ηγετικής ευθύνης. Διατύπωνε καθαρά τις απόψεις του, επέμενε σε αυτές προκαλώντας διάλογο με επιχειρήματα. Κι όταν η συλλογικότητα έπρεπε να αποφασίσει, λειτουργούσε συνθετικά. Ακόμη κι όταν είχε διαφωνίες, υπηρετούσε τη συλλογική απόφαση, διότι ήταν βαθύτερη πεποίθησή του ότι ο κομμουνιστής, ο αριστερός, υπάρχει μόνο μέσα στη συλλογικότητα και όχι ως ιδιόρρυθμος ανέστιος. Μέσα, μάλιστα, στην πολιτική συλλογικότητα. Ήταν ηγετική φυσιογνωμία, χωρίς τις επιβαρύνσεις της παράδοσης του αριστερού αρχηγισμού, τις οποίες τόσο πλήρωσε και το ελληνικό κίνημα σε όλες τις εκδοχές του. Υπήρξε πρώτος μεταξύ ίσων.
Κόκκινη γραμμή της πολιτικής δράσης του υπήρξε η ενωτική παρέμβαση της Αριστεράς. Είχε συνείδηση ότι με τη μικρή συλλογικότητα, την ΑΚΟΑ, υπηρετούσε μια μεγάλη υπόθεση. Γι' αυτό η ΑΚΟΑ απέφυγε τον συνήθη εκφυλιστικό δρόμο των μικρών ομάδων της Αριστεράς, τον δρόμο της καταγραφής και της διεκδίκησης της απόλυτης αλήθειας. Και αναζήτησε ευθύς εξ αρχής στον ΣΥΡΙΖΑ ένα νέο πλαίσιο ενωτικής παρουσίας και δράσης της δικής μας Αριστεράς. Φεύγει σε μια περίοδο που φαίνεται να καρπίζει η κοινή προσπάθεια, με την ενίσχυση της δικής μας Αριστεράς, με τους αγώνες του λαού κατά του Μνημονίου.
Θα τον θυμάμαι ανθρώπινο, καταδεκτικό, αθλητή και φίλαθλο, με καθαρογραμμένες σημειώσεις, προσεκτικό στις συνεδριάσεις. Κι όπως συμβαίνει με τέτοιους συντρόφους, αναντικατάστατο...