Ο δάσκαλος που ξύρισε το κεφάλι του

 Ανδρέας Ζαμπούκας , protagon.gr

Ο Αλί Μοχαμαντιάν είναι Ιρανός δάσκαλος και διδάσκει στο σχολείο Sheikh Shaltoot, σε μια κουρδική πόλη στα δυτικά του Ιράν. Όταν παρατήρησε πως ένας μαθητής του, που έχασε τα μαλλιά του, έπεσε θύμα εκφοβισμού από άλλους συμμαθητές του, ξύρισε το κεφάλι του. Μ΄ αυτόν τον τρόπο έδειξε έμπρακτα και εντυπωσιακά τη συμπαράστασή του στο μικρό παιδί που πάσχει από μία ασθένεια του ανοσοποιητικού. Σε λίγες μέρες όλα τα παιδιά της τάξης ξύρισαν κι αυτά τα κεφάλια τους δείχνοντας την αγάπη τους στον συμμαθητή τους.
Η περίπτωση του δασκάλου συγκλόνισε την κοινή γνώμη στο Ιράν και πήρε γρήγορα διεθνείς διαστάσεις. Για τους περισσότερους ίσως είναι μόνο μια εντυπωσιακή «ανθρωπιστική» είδηση αλλά ως γεγονός είμαι βέβαιος πως δεν είναι το μοναδικό. Είμαι σίγουρος πως κάθε μέρα σε όλον τον πλανήτη υπάρχουν δάσκαλοι που κάνουν παρόμοιες κινήσεις και ίσως ακόμα πιο ριψοκίνδυνες και ουσιαστικές. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν τόσο πολύ τον ρόλο τους και κρατούν πολύ ψηλά τη συνείδησή τους. Δεν είναι οι περισσότεροι, αλλά υπάρχουν.
Αναρωτιέται όμως κανείς, ποια είναι η φύση του δασκάλου που ζει με τους μαθητές του και ποια αυτού που απλώς συνυπάρχει. Γιατί γίνεται κάποιος δάσκαλος άραγε και πόσο έτοιμος είναι να βιώσει πραγματικά τις στιγμές του μέσα στο σχολικό περιβάλλον; Η απάντηση μου την έδωσε, πριν από χρόνια, ένας δικός μου δάσκαλος: «ή είσαι ή δεν είσαι... πρέπει να το ΄χεις...». Είχε δίκιο. Δεν μπορούν όλοι να γίνουν δάσκαλοι. Όσο καλός μαθητής κι αν είσαι, δεν μπορείς να σταθείς σε μια τάξη αν δεν είσαι χαρισματικός. Κι αν η λέξη σημαίνει πολλά, πρέπει τουλάχιστον 6να είσαι επικοινωνιακός, να έχεις χιούμορ (το βασικότερο για πολλούς προσόν), να ξέρεις τα τερτίπια του διαλόγου, να μην πικάρεσαι εύκολα από τον απείθαρχο μαθητή, να «ψωνίζεσαι» με το κοινό σου, να μπορείς να «μπαίνεις» μέσα στα μάτια των μαθητών, να ρωτάς τα παιδιά για να μαθαίνεις, να μην τα ξέρεις όλα και, το κυριότερο, να διαθέτεις πνευματικότητα για να είσαι ελεύθερος, ακομπλεξάριστος, πλούσιος σε συναισθήματα και γενναίος.
Αυτό το τελευταίο είναι που κάνει και τη διαφορά. Αυτό είναι που δεν έχουν όλοι και αυτό θα έπρεπε να είναι και το πρώτο κριτήριο για να σου δώσουν την άδεια να μπεις σε τάξη. Τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Γιατί η πνευματικότητα και η γενναιότητα δεν μαθαίνονται σε κανένα πανεπιστήμιο. Γεννιέται ο άνθρωπος έτσι και η ίδια η ζωή, με τις εμπειρίες και τα βιώματα, καλλιεργεί τα χαρακτηριστικά του. Όσο το σύστημα επιμένει να βρίσκει ανθρώπους με καλή μνήμη (αυτοί γράφουν καλά στις εξετάσεις…), χάνει πολλούς άλλους που κυκλοφορούν γύρω μας αλλά δεν σκέφτηκαν ποτέ να γίνουν δάσκαλοι.
Είμαι σίγουρος πως ο Ιρανός δάσκαλος είναι ένας γενναίος δάσκαλος. Δεν έχω ιδέα πώς επιλέγονται οι δάσκαλοι σε ένα θεοκρατικό καθεστώς αλλά οι άνθρωποι μπορούν να είναι παντού γενναίοι και μάλιστα, όταν οι συνθήκες είναι πιο δύσκολες. Γιατί η ανάγκη που βγαίνει από μέσα τους, να προτάξουν το βιωματικό πρότυπο είναι πηγαία και ασυγκράτητη. Γιατί η παρόρμηση να ενώσουν την ομάδα κάτω από την προσωπική τους έκθεση και τη θυσία, είναι βαθιά εσωτερική ανάγκη κι όπου βρουν την ευκαιρία θα το κάνουν. Αυτό μάλλον έκανε κι αυτός, αποθεώνοντας την πράξη απέναντι στον αναποτελεσματικό λόγο και στην υποκριτική θεωρία.
Τέτοιους ανθρώπους χρειάζονται τα σχολεία, ειδικά στον δικό μας κόσμο κι όχι κακόμοιρα ανθρωπάκια, φοβισμένες σκιές που σέρνονται στη δειλία και την επανάληψη. Σε κάθε κοινωνία, σε κάθε κοινότητα κάποιοι θα υπάρχουν, δεν μπορεί. Και ο πιο μάγκας Υπουργός Παιδείας θα είναι αυτός που θα ψάξει να τους βρει και να τους βάλει μέσ’ τα σχολεία. Γιατί η αγάπη και η συλλογικότητα διδάσκονται με το βίωμα και όχι με τη χαρτούρα και τα κούφια λόγια των διδαχών.
Υ.Γ.: Ξέρω κι άλλες περιπτώσεις τέτοιων δασκάλων, από τη δικιά μας πραγματικότητα αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν θέλουν οι ίδιοι να τους αναφέρω. Θυμήθηκα όμως και μια πολύ ωραία ταινία για ένα άλλον γενναίο δάσκαλο: «Το καναρινί ποδήλατο» του Δημήτρη Σταύρακα. Αξίζει να τη δει κανείς.